Het geflipflop van cd&v ondergraaft onze democratie
Een evaluatierapport over de afschaffing van de opkomstplicht toont dat de opkomst met 2 op 3 in lijn ligt met andere landen en hoger is dan in Nederland. De wil om te stemmen blijft bij veel burgers overeind. Open Vld verzet zich tegen een herinvoering van de opkomstplicht en roept op om vertrouwen in de politiek te versterken door inhoud en inzet, niet door dwang. “Wie burgers met de stok naar de stembus wil jagen, heeft het signaal van de kiezer niet begrepen”, zeggen fractieleider Egbert Lachaert en Vlaams Parlementslid Tom Ongena (Open Vld).
De Vlaamse Regering besliste in 2021 om de opkomstplicht bij lokale en provinciale verkiezingen af te schaffen. Die beslissing kwam er met de toenmalige meerderheidspartijen, waaronder dus ook huidige regeringspartij cd&v. Toch pleit diezelfde partij vandaag voor een herinvoering, amper één verkiezing verder. Volgens Open Vld ondergraaft zo’n politieke flipflop het vertrouwen in de politiek zélf.
Uit het evaluatierapport blijkt dat de stemintentie van burgers nog altijd groot is. Maar liefst 2 op 3 Vlamingen ging stemmen. De cijfers zijn vergelijkbaar met andere landen en liggen hoger dan bijvoorbeeld in Nederland. De voornaamste redenen waarom mensen niet zijn gaan stemmen, zijn niet principieel, maar praktisch: ziekte, vakantie, of andere verplichtingen. Tegelijk wijzen de cijfers op een lager vertrouwen en een dalende politieke interesse bij jongeren en kortgeschoolden. In plaats van die analyse ernstig te nemen, proberen sommige partijen nu terug te grijpen naar verplichtingen van weleer.
Die reflex is volgens Open Vld fout. De partij waarschuwt dat verplicht stemmen een vals beeld gaf van het vertrouwen in de democratie. De opkomstplicht dwong mensen tegen hun zin en zonder kennis naar het stemhokje. De afschaffing ervan legt volgens de liberalen de echte uitdaging bloot: vertrouwen in de lokale democratie versterken door te luisteren naar burgers en oplossingen te bieden voor hun zorgen.
De partij verwijst naar voorbeelden uit andere landen. In bijna alle moderne democratieën is stemmen een vrije keuze. Enkel in de Scandinavische landen ligt de opkomst consequent hoger, net omdat het vertrouwen in de politiek er groter is. “Vertrouwen verdien je door je als kandidaat harder te werken, niet door mensen te dwingen. Partijen die écht willen dat mensen stemmen, moeten eerst zelf in de spiegel kijken”, zegt Vlaams fractieleider Egbert Lachaert.
Dat uitgerekend cd&v nu aan de opkomstplicht wilt beginnen morellen doet dat vertrouwen in de politiek geen goed. “Integendeel”, zegt Vlaams Parlementslid Tom Ongena. “Het is net cd&v die instemde met de afschaffing van de opkomstplicht. Door dit soort geflipflop verliezen mensen hun vertrouwen in de politiek.”
Open Vld is daarom formeel tegen een herinvoering van de opkomstplicht. De partij pleit in plaats daarvan voor meer inspraak van burgers en meer inzet van politici. “De uitdaging ligt niet bij de kiezer, maar bij de politiek. Het is onze eigen opdracht om lokale democratie opnieuw relevant te maken. Het is niet de afschaffing van de opkomstplicht die onze democratie schaadt, wel partijen die regels willen veranderen zodra het resultaat hen niet zint. Dat is pas écht ondermijnend voor de democratische rechtsstaat”, aldus Egbert Lachaert en Tom Ongena.